Deprem geçmişten günümüze yaşanmış ve yaşanmaya devam eden bir doğa olayıdır. Geçmişte birçok devlet ve medeniyetin yok olmasına sebebiyet veren depremler yer küre içerisin de yer alan kırık fay hareketlerine bağlı olarak yaşanmaktadır. Kırık faylar yer altında sürekli hareket halindedir, bu faylarda biriken enerjinin boşalması depremin oluşmasına neden olmaktadır. Yayılan titreşimin dalgalar halinde yayılması ile yer üstünde sarsıntı hissedilmektedir. Bu sarsıntının büyüklüğü fay hatlarında birikmiş olan enerji ve derinliği ile alakalıdır. Her deprem yıkıcı sonuçlar doğurmayacağı gibi hissedilemeyebilir. Bir doğa olayı olduğu için engellenmesi mümkün olmamasına karşın yıkım ve ölümlerin sayısını azaltmak mümkündür. Günümüzde aktif olan fay hatları bilindiği için depremler önceden tahmin edilebilmektedir. Türkiye’de hareket eden fay hatları bulunmaktadır, bu durum Türkiye’yi deprem bölgesi haline getirmiştir. Sadece Türkiye’de değil dünya üzerinde birçok fay hattı bulunmaktadır. Dünya üzerinde ki ülkeler depremine etkilerini azaltmak ve depremin oluşacağı zaman ile ilgili bilgi verebilmek adına çalışmalar yapmaktadır. Depremin önceden olacağı tahmin edilse de tarih ile ilgili bir bilgi verilememektedir.
Yer kürenin dış kısmında 70-100 km kalınlığında Litosfer, bilinen adıyla taş küre bulunmaktadır. Kıta ve okyanuslar bu taş küre üzerinde yer aldığından olası bir depremi çok daha şiddetli yaşamaktadır. Litosfer ve çekirdek arasında bulunan ve kalınlığı 2900 km olan Manto kuşağı yer almaktadır. Manto genelde katı halde bulunsa da derinliğine göre sıvı hale dönüşebilmektedir.
Yer Kabuğu Ve Levhalar
Yer kabuğunu oluşturan parçalara levha adı verilmektedir. Yer kabuğu litosferin en dış kısmında yer alan, karada daha kalın denizde ise daha ince form da bulunan bir yapıdır. Karada 35-40 km kalınlığında denizde ise 8-12 km kalınlığındadır. Yer kabuğunu tek bir parça halinde düşünmek oldukça yanlıştır, yer kabuğu birçok levhadan oluşmaktadır. Yer kabuğunun üst kısmı katı halde iken iç kısmında sıvı halde bulunan manto yer almaktadır. Yer kabuğunun altında bulunan mantonun sıcaklığı bulunduğu bölgeye göre değişkenlik göstermektedir. Dünya üzerinde büyük levhalar ve daha küçük levhalar bulunmaktadır. Büyük levhalar depremlerin en sık görüldüğü yerlerde bulunmaktadır. Yer kabuğunu oluşturan levhalar birbirine sürtebilir, sıkıştırabilir hatta üst üstte çıkabilir. Böyle bir durum depremi oluşturmaktadır. Levhaların birbirlerini iterek sıkıştırması üzerlerinde enerji birikmesine sebebiyet vermektedir. Biriken enerjinin açığa çıkması levhanın sıkıştığı yerden kurtulması ardından oluşmaktadır. Kırık fayın üzerinde biriktirdiği enerji seviyesine bağlı olarak deprem ve depremin şiddeti tahmin edilebilmektedir. Uzun süre enerji biriktirmeyi başarmış olan fay hatlarında ki etki çok daha yıkıcı olmaktadır.
Kuzey Amerika levhası, Güney Amerika levhası, Pasifik levhası, Antarktika levhası, Afrika levhası, Hindistan-Avustralya levhası, Antarktika levhası Avrasya levhası, büyük levhalardır. Bu levhaların haricin de daha küçük formda levhalarda yer kabuğunda bulunmaktadır.
Artçı Deprem Nedir?
Yaşanılan büyük bir deprem sonrasında art arda yaşanan daha küçük formada ki depremlere verilen isimdir. Artçı depremlerin yıkıcı bir özelliği bulunmamaktadır. Ana bir deprem yaşanması sonrasında, depremin yaşandığı bölgede sık sık artçı sarsıntılar hissedilmektedir. Eğer büyük bir deprem yaşanmamış ise yoğun olarak öncü depremin yaşanması daha büyük bir depremin habercisi olabilmektedir. Depremden sonra yaşanan sarsıntılara artçı deprem adı verilirken, deprem öncesinde yaşanan sarsıntılara ise öncü deprem adı verilmektedir. Artçı depremler ana depremin yaşandığı merkezde sıklıkla yaşanarak kırılmış yer altı tabakasının yerine oturmasını sağlamaktadır. Yıkıcı bir etkisi bulunmadığından olası olarak karşılanmaktadır. Artçı depremler derinliğine ve şiddetine bağlı olarak hissedilmeyebilir. 4’ün altında ki sarsıntıların yer üstünde hissedilmesi oldukça az bir ihtimaldir.
Cevap ver