Uygur devletinin genel özellikleri nelerdir?

Uygur devleti(744-840):
Devletin kurucusu Kutluk Bilge Kül kağan olarak kabul edilmiştir.
Karluk ve basmillerin birleşip , Göktürk devleti”ne son vererek kendi devletlerini kurmuşlardır.
Merkezleri Ötüken olarak kabul edilir.Ancak daha sonra Ordu balıg (Karabalgasun ) olduğunu görmekteyiz.
Kutluk bilge kül kağan “ın ölümü üzerine ise oğlu Moyen -Çur geçmiştir. Bu dönemin en önemli olayı ,Araplarla Çinliler arasında yapılmış olan 751 Talas savaşı olarak bilinmektedir.
Bögü kağan dönemi devletin en parlak ve en zengin dönemi olarak bilinmektedir. Nitekim büyük saraylar bu dönemde inşa edilmiştir.
Bu dönem de eti ve savaşmayı yasaklayan Manihaizm ve Budizm dinlerini etkisiyle göçebe yaşam tarzının yerine yerleşik hayat almaya başlamıştır.
840 yılın da Kırgızlar tarafından yıkılmış olan devlet, Sarı uygurlar ve turfan Uygurları olmak üzere ikiye ayrıldığını görmekteyiz.
Turfan uygurları moğalların bünyesin de önemli görevlere gelmiş, ayrıca bu topluluğun Türk kültüründen etkilenmesine olanak sağlamışlardır.
1) Manihaizm dininin Uygurlar üzerindeki etkileri
Hükümdarlarına “Ay tengri ” unvaenı vermişlerdir.
Savaşçılık özelliklerini kaybetmişlerdir.
Hayvancılık önemini kaybetmeye başlamış, tarıma yönelmişlerdir.
Ticaret gelişmiş, bilim ve sanat ile uğraşmaya başlamışlardır .
Halkın yeni dinlerini öğrenmesi için çok sayıda kitap yazmışlardır. Ayrıca bu kitapların basımın da bir anlam da matbaanın temeli sayılabilecek kalıplar kullanmış olduklarını görmekteyiz.
Ayrıca Çin kültürü ve dinini etkisi altına germiş olduklarını görmekteyiz.
Gİttikçe zayıflamışlar ve iç karışıklığa sürüklenmişlerdir.
2)Uygurların Türk tarihindeki yeri ve önemi
Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti olarak kabul edilir.
Türk tarihinin ilk şehirlerini kurmuşlardır. (Beşbalık,ordubalık, turfan gibi ).
Kağıt , matbaayı kullanan ilk Türk devleti olarak bilinir. Hareketli ya da tahtadan harfler9.
Manihaizm inancındaki bazı terimleri Türkçeye çevirmişlerdir.(Bu durum, Uygurların ulusçu bir yapıya sahip olduğunu kanıtlamaktadır).
Mimari eserler (tapınak, saray ev vb) bırakmış olan İlk Türk devleti olarak kabul edilir.
Töreyi yazılı hale getiren ve yazılı hukuk kuralları oluşturan ilk Türk devleti olarak bilinmektedir.
Ciltçilik, fresk ve minyatür sanatının ilk örneklerini vermişlerdir .
Gök tanrı inancını terk eden İlk türk devleti olarak bilinmektedir.
İlk kez kütüphaneyi kuran Türk devleti olarak kabul edilir. Öğretmenlere bahşi ismi verilmiştir.
Altay dil grubundan Hakaniye lehçesiyle konuşan Uygurlar , kendilerine özgü 14-18 harfli bir alfabe(Uygur alfabesi ) oluşturmuşlardır.
Uygur alfabesi soğd alfabesinden etkilenerek hazırlanmıştır.
Karabalagasun,Şine-Usu , Moyen-Çur, Taryat ve Süci yazıtlarını bırakmışlardır.
Mimari de Türk üçgeni tarzını ortaya çıkarmışlardır.
Orta oyunu ile Türk tiyatrosunun ilk örneklerini vermişlerdir.